Capel Sardis yw cartref newydd Sefydliad Josef Herman yn Ystradgynlais.
Yn gynnar yn 2023, diolch i gefnogaeth hael, nawdd ac anogaeth gan lawer, llwyddodd y Sefydliad i brynu’r Sardis adfeiliedig ar y pryd ar Heol Giedd yn Ystradgynlais, sydd wedi’i leoli drws nesaf i Dafarn Penybont lle bu Herman yn byw ar un adeg.
Adeiladwyd Sardis ym 1861 i gymryd lle’r capel gwreiddiol ar Stryd Oddfellow, a oedd wedi dioddef difrod difrifol ym 1859 pan ddymchwelodd y siafftiau mwynglawdd oddi tano.
Cynlluniwyd y capel newydd gan y Parchedig Thomas Thomas, a adnabyddir hefyd fel Thomas Glandŵr, gweinidog a phensaer capeli, a’i adeiladu gan Thomas Morgans o Gwmgiedd. Cafodd y Capel ei ddefnyddio’n barhaus am 152 o flynyddoedd tan 2013 pan gafodd ei werthu. Mae wedi parhau yn wag ers hynny.
Ein bwriad yw achub y tirnod cymunedol hwn a rhoi bywyd newydd iddo.
Ein gweledigaeth yw creu oriel ac archif ar gyfer ein casgliad presennol o waith Josef Herman ac artistiaid eraill, i fod yn ganolbwynt treftadaeth gymunedol a llawer mwy.
Troi capel yng Nghwm Tawe yn oriel i artist Iddewig
Sardis, Ystradgynlais, Swansea, 20 Gorffennaf 2023.
Delweddau o Gapel Sardis, Ystradgynlais wrth iddo gael ei pherchnogi gan Sefydliad Celf Joseph Herman. Dyma’r diwrnod y cawsom yr allweddi ar gyfer y capel a chael ymweld am y tro cyntaf mae cyffro’r ymweliad cyntaf hwn wedi’i ddal gan y ffotograffydd Rob Melen. Yn y delweddau gwelir rhai ymddiriedolwyr a chyfeillion y sefydliad. Mae gennym waith i'w wneud i ddatblygu'r capel ac ar hyn o bryd rydym yn gweithio gyda gwahanol sefydliadau i symud y prosiect yn ei flaen. Mae'r pryniant hwn yn gyfle gwych i ddatblygu presenoldeb Herman yn Ystradgynlais ac i ddatblygu ein hymgysylltiad cymunedol.
Braslun gan Stephen Roe (tudalen FB Swansea Valley in Pictures) o Sardis ar ôl i JHF ei brynu ac mae’n dangos y sgaffaldiau ar y blaen.
Gwybodaeth hanesyddol ddiddorol am Sardis ar gael ar y Wefan Saesneg hon
i gynnwys:
- Hanes Capel Sardis
- Yr Ardal Leol
- Gweinidogion Sardis
- Pobl Sardis
- Mynwent Sardis
- Elfennau Pensaernïol
- Canu Yn Sardis
- Ysgoldy Fach
- Canmlwyddiant Capel Sardis
- Golygfeydd o Sardis
Gwybodaeth hanesyddol
Adeiladwyd Capel yr Annibynwyr Sardis ym 1832, a’i ailadeiladu ym 1841 ac eto ym 1861. Cynlluniwyd y capel presennol, 0 1861, gan y pensaer Thomas Thomas o Landŵr a’i adeiladu (ar gost o £1600) yn yr arddull Glasurol gyda chynllun bocs talcennog a ffenestri pen crwn uchel. Estynnwyd hyn yn 1887.
RCAHMW, Mehefin 2011
o Coflein